بزرگترین مرجع موسیقی بلوچ

موسیقی حماسی بلوچستان از گذشته های بسیار دوری سخن میگویدكه هماننددیگربافتهای فرهنگی این قوم (آداب-رسوم-زبان-ادبیات و....)اصالت درتمدن وفرهنگ اصیل ایران باستان را دارا میباشد.

اشــــــاره:ادبيات زبان بلوچي به دو بخش شفاهي و نوشتاري تقسيم ميشود.بخش مهمي از تاريخ شفاهي بلوچستان بوسيله حماسه سرايان از نسلي به نسلي ديگر انتقال يافته است..ادبيات شفاهي بلوچستان ميديون حماسه سرايان بزرگي است که امروز ديگر نام ونشاني از آنان باقي نمانده است.آخرين نسل حماسه سرايان بلوچ افرادي هستند که در دهه هاي پاياني قرن بيستم پا به عرضه هنر گذاشته و مي توان آنها را آخرين روايان تاريخ شفاهي اين مرزوبوم دانست لال بخش پيک يکي از همين حماسه سرايان نسل معاصر است.با فقدان افرادي چون او مي تواند سلسه ي حماسه سرايان بلوچ به پايان راه خود نزديک خواهد شد.متاسفانه تا هنرمندان در ميان ما و در قيد حيات هستند قدرشان را نميدانيم وزماني که از دستشام مي دهيم ديگر افسوس فايده اي نخواهد داشت.چشمهاي آقاي لال بخش پيک آب مرواريد اورده و از نظر جسمي بيمار است اما همچنان چون اسطوره هاي حماسه شعرهايش پايدار است.چه خوب است امروزقدرش را بدانيم.براي آشنايي بيشتر با استاد لال بخش پيک که هفت دهه از عمر گران مايه خويش را در ميدان هنر گذرانده شيريني و تلخي روزگار را چشيده اسن گفتگويي انجام داده ايم که در ادامه تقديم دوستان خراطها موزيک ميکنيم.

بيوگرافي استاد و چند تا اهنگ از استاد در ادامه مطلب

استاد لطفا يک معرفي اجمالي برا ي آشنايي بيشتر خواننده گان از خودتون بدهيد:اسم من لعل بيک معروف به لعل بخش پيک هستم.فرزند هاشم متولد1310 محل تولد و سکونت شهرستان چابهار محله شيريان مي باشد.
از چه زماني وارد هنر حماسه سرايي شديد؟مشوق شما چه کساني بودند؟
از شش نسل قبل يعني آباء و اجداد من کار حماسه سرايي را انجام مي دادند. به عبارت ديگرمن در کانون هنر متولد شدم و هنر در خون من جريان دارد در اين کار استاد و مشوق من پدرم بود از دوازده سالگي قيچک زدن را نزد پدرم اموختم .در چهارده سالگي در نواختن تنبورگ  و قيچک استاد شدم و شانزده ساله بودم که به اتفاق پدرم در مجالس و جشن ها شرکت ميکردم.
استاد تحصيلات شما در چه سطحي است؟
بيسواد هستم.
استاد فرموديد که بي سواد هستيد پس چگونه اشعار حماسي بلند را که گاهي دويست(200)بيت شعر ميباشدحفظ ميکرديد؟
اين لطف و نعمت خداوندي است که شامل حال من شده چون سواد نداشتم دوستان شعر ميخواندند و من حفظ ميکردم.معمولاهر شعر بلند رو دو روزه حفظ ميکنم.
تقريبا چندهزار بيت شعر را حفظ هستيد؟با اين بي سوادي بيش از بيست هزار بيت شعر را از بر خوانده و اجرا کردم.الان اگر حضور ذهني داشته باشم حداقل ميتوانم يک هزار بيت را بازگو کنم.
استاد از عمرتان بيش از هشتاد سال ميگذرد خاطره هاي شمايک باب از تاريخ است اوايلي که شما شروع به کار کرديد حماسه سراي معروف آن زمان چه کساني بودند؟
از زماني که به خاطر دارم منطقه راسک مرحوم غلام قادر راسکي و پدر بزرگوارش مرحوم ملا موسي راسکي که شاعر خواننده اشعار و حماسه سراي بزرگي بود.از سرباز مرحوم قادر بخش معروف به قادوک بود او تا آخر همراه من بود در خانه من فوت کردند همچنين در فيروز آباداستاد ابابگر بودند.
استاد چرا از استاد مرحوم کمالان هوت اسم نبرديد؟بله استاد کمالان هوت بيست سال بعد از من پا به عرصه هنرگذاشتند.ديرآمد زود رفت آن مرحوم نه فقط در حماسه سراي استاد خوبي بود بلکه شاعري زبردست هم بود براي تکميل اشعار حماسيتاريخ دودا و بالاچ خيلي زحمت کشيد.چون اشعار مذکور به علت فوت برخي از حماسه سرايان پيشين به مرور زمان از بين رفته بود و ناقص شده بود.مرحوم کمالان هوت بخش هاي از دست رفته را دوباره سرود و آن را ترميم کرد.او دوست و رفيق و همکار صميمي من بودحيف.....که زود رفت.
شاعراني که شعر حماسي ميگفتندچه کساني بودند؟
مرحوم مولوي عبدا...روانبد پيشيني معروف به سعدي بلوچستان-ملا ابابگر کلمتي-ملا نورمحمد-مولوي عبدالمجيد روانبد و مرحوم شه چراغ شهر مي سرودند وما مي خوانديم.
استاد اين همه سال خوانندگي و نوازندگي انجام داده ايد آيا طي اين سالها شاگرداني هم تربيت کرديد که دنبال روي کار شما باشند؟
بله در عرصه هنر شاگردان زيادي آموزش دادم امروز در عرضه هنر استاد هستند. فرزندان من حماسه سرايي را آموختند در حال حاضر خواننده و حماسه سرا معروف آقتي محمد اسلام اربابي شاگرد من هستند که ايشان قبلا شاگرد دوست و همکار من مرحوم غلام قادر راسکي بودند الان براي مدارج اعلي آموزش پيش من مياد.
در اجرا و خواندن اشعار حماسي خواننده تنبوره اي در دست دارد و کنارش قيچک نواز يا سروزي هم ضروري است.قيچک نوازان معروف شما چه کساني بودند؟
من پيش از شش دهه است که کار حماسه سرايي مي کنم اولين قيچک نواز من رسول بخش نامي بود که هنرمند خيلي خوبي بود.
استاد آيا منظورتان رسول بخش زنگشاهي است که در چابهار ميباشد و چند روز پيش در بيمارستان بستري شده بود؟نه آن زمان رسول بخش زنگشاهي نبود.رسول بخشي رو که من ميگم از بندر جيوني بودپس از آن غلام حيدر-آرزو-رسول بخش پانواني-دلبود-مقصود-صفر-عمر-علي جوران-قيچک نوازان ماهري بودند که با من همکاري کرده اند.
استاد موسيقي همواره در حال تحول است حماسه سرايي يکي از قديمي ترين و اصيل ترين نوع موسيقي است امروز در جاي حماسه سرايي را اهنگ و موزيک هاي الکترونيکي گرفته و موسيقي سنتي اصيل را زير سلطه خود قرار داده به نظر شماحماسه سرايي در بين مردم چه جايگاهي دارد؟حماسه سرايي بيناد و اساس موسيقي اصيل بوده و اجراي اشعار حماسي با خوانندگان عادي فرق ميکندچون خواننده ي عادي براي مدت کوتاه چند دقيقه سرود خوانده و ضبط ميشود. و اين خوانندگان نمي تواننداشعار را از حفظ بخوانندو معمولا از روي متن اجرا مي کنند.ولي اجراي اشعار حماسه سرايي اينطور نيست چون خواننده مثلا در يک اجرا بايد دويست بيت شعر را از حفظ بخواند.موزيک الکترونيک هر چند تند وهيجان انگيز باشد به پاي موسيقي اصيل نميرسد. موسيقي اصيل نه تنها جايگاهش را از دست تداده بلکه در هر مجلس ومحفلي باشد حرف اول را مي زند.دوم براي زنده نگه داشتن تاريخ شفاهي حماسه سرايي هم از جايگاه مخصوص برخوردار است. ولي موزيک الکترونيک از آن جايگاه برخوردار نيست.بازگويي تاريخ شفاهي براي نسل جديد که با سواد هم هستند يک خواست فطري تاريخ است چون انسان از شنيدن وديدن بهتر ميتوانديادبگيردو به خاطر بسپاردآنگاه خواندن در مرحله بعدي قرار مي گيرد.من مثل آباء و اجدادم حماسه سرايي را وظيفه ملي و تاريخي خود ميدانم و براي حفظ آن کوشا خواهم بود.ادامه آن يک ضرورت ملي و فرهنگي است ولي شنيدين اهنگ موزيک الکترونيکي را کسي وظيفه ملي نميداند.
استاد پيک شما امروز با آهنگهاي جديدچطورکنار مي آييد؟آهنگ و موزيک جديد و حماسه سرايي دو روي سکه هستند.آهنگ جديدموردنياز نسل جديداست در کنارش حماسه سرايي تاريخ شفاهي بلوچستان.اگر امکان برگزاري مجالس حماسه سرايي در سطح خوبي وجود داشته باشدآن وقت خواهيد ديد که مردم چطور باذوق و شوق به اين مجالس مي آيند.در مجالس حماسه سرايي نه رقصي در کار است نه آهنگ تندياست.بنابراين اين آهنگ سازان جديدهستندکه بايدخود را با خواستگاه ملي شان تطبيق دهند.
استاد تاکنون چندبار به خارج از کشور رفته ايد؟به کشورهاي زيادي دعوت شدم وبعلت مشغله کاري نخواستم به کشورهاي اروپايي و خايج فارس بروم.فقط به کشورهاي همجوارمان پاکستان رفته ام در شهرهاي بزرگ آن کشور برنامه اجرا کرده ام.سعي ميکنم در منطقه بلوچستان و هر شهربزرگ خصوصا شهرستان چابهار-سرباز و باهوکلات برنامه اجرا کنم چون مردمان اين منطقه علاقه شديدي به تاريخ شفاهي و حماسه سرايي دارند.
استاد طي اين مدتي که پاکستان بوديدآيا با حماسه سرايان ديگر هم ديدار و برنامه داشته ايد؟بله من همراه با خواننده گان بزرگ بيت المللي مرحوم فيض محمد بلوچ که هم وطن ايراني بود چندين برنامه اجرا کردم علاوه برآن با آقاي محتاج و خوانندگان ديگر هم ديدار داشته ام.
خاطره اي از اين سالها حماسه سرايي کاري داريد؟
در منطقه دک دشتياري مجلس و محفل يادگاري برگزارشد که قرار بود بيست شب اين برنامه ادامه يابدبراي چنين مجلش اشعار حماسي از مرحوم شه چراغ بود مرا هم همراه با کمالان هوت دعوت کردند.شب اول استاد کمالان بعلت گرفتاري نتوانستندبه مجلس بيايندمن تنها برنامه رو اجرا کردم.پايان مجلس مرحوم شه چراغ ازمن پرسيدند که آيا بازم ميتوانيد برنامه اجرا کنيد؟گفتم توانش رو دارم بيست شب اجرا کنم.شب دوم کمالان هوت آمدمن با آن مرحوم به مدت هفت شب با اشعار بلندباموضوع متفاوت برنامه اجرا کرديم شرط بر اين بوده کهشعري خوانده شود ديگر تکرار نشود.بعد از آن مردم هم خواستار برنامه هايي با همان روش شدند.
استاد سه سال پيش از مردم شنيديم که قرار است به پاس شصت سال خدمات صادقانه و شايسته از شما تجليل بجا بياورند پس آن برنامه چي شد؟
بله قرار بودفرهنگ و ارشاد اسلامي چابهار مجري چنين برنامه اي باشدولي تا حد گفتار از عملي شدن خبري نيست!!!!من طي خدمت بيش از شصت سال از مسئولين کوچکترين کمکي نديده ام.چشمانم آب مرواريد دارن بينايي ام ضعيف است حتي يک دفترچه درماني هم ندارم که معالجه چشمانم را انجام دهم.بدون دفترچه درماني عمل چشم هايم هزينه گزافي دارد که در توانم نيست.من يکي از قديمي ترين هنرمندان استان هستم ولي با اين وجودريالي هم مستمري هنرمندي به من نداده اند.يک ضرب المثل بلوچي است به نظرم آن را براي من وامثال من اين گفته اند:دان زندگ ء ات هو لمبي ندات مچي رند چه مرگ ء هوش تي سرگورء ئي درنجي ترجمه ضرب المثل به زبان فارسي(تا وقتي زنده بود يه دانه خرما به او ندادند پس از مرگش خوشه ي بزرگ خرما را بالاي گورش مي آويزنذ).من تا زنده ام محکوم ام که دفترچه درماني و مستمري هنرمندي ابتدايي ترين حق محروم باشم.پس از مرگم تجليل آنها به چه درد من خواهد خورد.در شهرستان چابهار من نمونه اي از هنرمندان اين استان هستم.هنرمندان ديگر هم مورد بي مهري و فراموشي قرار گرفته اند.از مسئولين مربوطه انتظار داريم که هنرمندان را دريابند چون آن قشر ضعيف جامعه هستند که براي حفظ آبرو پيش کسي دست دراز نکنندصورت خود را با سيلي سرخ نگه ميداريم.تا زنده است خوب است قدر هنرمندان را بدانند پس از مرگش فايده اي ندارد اينکه  در گورستان قطعه اي را به هنرمندان اختصاص بدهيم چه گره اي از زندگي اش باز خواهدکرد.
استاد پيک شنيده بودم که به پاس خدمات شما مجسمه و تنديسي درست کرده اند که به زودي نصب خواهد شد؟
من هم شنيده ام از مجسمه و تنديس نفعي به من نميرسد بعلاوه من کوچکتر از آن هستم که مجسمه ام در جاي بگذارند اگر ميخواهند هنرمندان فراموش نشوند پس چرا خياباني را به نام کمالان هوت -مولوي روانبد و ديگر هنرمندان نمي گذارند اين وظيفه شهرداري است که چنين کاري را بکنند به خصوصي که شهردار منطقه بومي هست.
در آخرپيام اگر خوانندگان توصيه و پيامي داريد بفرماييد؟
از جوانان ميخوام که براي کسب علم و سواد بيشتر تلاش کنند چون براي پيشرفت کشور علم خيلي مهم است.حماسه سراي را به فراموشي نسپارند.براي زنده نگه داشتن تاريخ شفاهي از حماسه سرايي حمايت کنند و از مسئولين انتظار دارم که براي ترويج فرهنگ بومي  از هنرمندان بيشتر حمايت شود خصوصا هنرمندان را زير پوشش بيمه قرار دهند..

چند اشعار زیبا از استاد لال بخش پیک